Okiem fizjoterapeuty: rozwój stopy oraz osi kończyn dolnych dziecka od dnia narodzin

Dzisiaj w mc2courses wpis dotyczący rozwoju stopy oraz kształtowania się osi kończyn dolnych od dnia narodzin. 

TO WAŻNE (!!)Od okresu niemowlęcego aż do w pełni wykształconej kończyny dolnej dorosłego człowieka, u dziecka następuje fizjologiczna  zmiana  ukształtowania nóg:

• u noworodków oraz niemowląt występuje szpotawość kolan powiązana z wzorcem ruchowym opartym na odwiedzeniu, zgięciu oraz rotacji zewnętrznej stawu biodrowego, zgięciu stawu kolanowego oraz supinacji stopy
  
  
• w wieku 2 lat kończyna dolna u dziecka jest prosta
  
  
• pomiędzy 2 a 4 rokiem życia najczęściej rozwija się kolano koślawe (przejście od nogi prostej 2-latka do kolan koślawych u 4-latka)
  
  
• w 3 roku życia u ok. 65% dzieci stwierdza się lekką koślawość nóg, która zanika do momentu osiągnięcia wieku szkolnego 
  
  
• pierwsze kroki dziecka są wykonywane na szeroko rozstawionych nogach, a ponieważ dziecko za wszelką cenę stara się utrzymać równowagę są one szybkie
  
  
• na początku dziecko nie jest w stanie chodzić i obciążać stopy, przetaczając je od pięt po palce – dlatego też stopy stawia płasko i odchyla je na zewnątrz; dziecko biega też na całych podeszwach, które są jeszcze płaskie i niewymodelowane;
  
  
• na początku odcisk stopy dziecka, na kartce papieru czy na podoskopie, wykazuje rzekome płaskostopie, tzn. nie jest widoczne żadne unoszenie przyśrodkowej części podeszwy stopy; po stronie przyśrodkowej od stawu śródstopno-paliczkowego palucha po staw skokowo-łódkowaty stopa wypełniona jest tzw. podściółką tłuszczową Spitzy’ego. Dzięki tej podściółce zwiększa się powierzchnia nośna stopy i redukcji ulega wielkość nacisku na jednostkę powierzchni. Podściółka tłuszczowa Spitzy’ego – na podobieństwo wkładki ortopedycznej – zabezpiecza chrzęstną na początku konstrukcję wysklepienia stopy; dopiero w 2 roku życia uwidacznia się unoszenie przyśrodkowej części stopy, a podściółka zanika między 4 a 5 rokiem życia

WARTO WIEDZIEĆ (!!) 

W pierwszych tygodniach życia u noworodka pojawia sięnormalna koślawość całej stopy:

• do 6 tygodnia życia występują u dziecka prymitywne kopnięcia nogami, podczas których biodra i stopy ustawione są koślawo, a stopa dodatkowo odchyla się w stronę jej nawrócenia
  
  
• zgodnie z prymitywnymi kopnięciami lekkie płaskostopie w pierwszych 6 tygodniach jest czymś normalnym i przemija wraz z ruchami sterującymi równowagą ciała w płaszczyźnie czołowej
  
  
• w literaturze medycznej znajdujemy określenie deformacji stopy podczas porodu jako płaskostopie: “Stopa noworodka jest nadmiernie koślawa, przodostopie względem osi poprzecznej kolna jest odwiedzione i nawrócone. Ruchomość natomiast nie jest ograniczona” ( wg Schillinga 1994 r.) . W wypadku koślawości stopy w pierwszych tygodniach życia niemowlęcia autor tych publikacji naukowych zaleca krótkotrwałe pobudzanie wewnętrznej strony stopy do momenty ustąpienia wady
  
  
• jeżeli fizjologiczna koślawość tyłostopia z odpowiadającym mu odchyleniem przodostopia pozostaje dłużej niż normalnie (około 6 tygodni), to wtedy stopień koślawości stwierdzony przez ortopedę dziecięcego lub fizjoterapeutę rozstrzyga o wdrożeniu terapii 
  
  
• dopuszczalna koślawość stopy wynosi do 6º 

WARTO WIEDZIEĆ (!!)U małego dziecka mamy do czynienia z fizjologicznym płaskostopiem. W tym wieku chodzenie na boso jest najlepszym treningiem dla stopy.

• fizjologiczny przebieg osi kończyn dolnych u dziecka różni się od osi u osób dorosłych – dopiero wraz z prostowaniem się dziecka zmienia się u niego kształt i ustawienie osi nóg
• zmiana kształtu nóg u małego dziecka mechanicznie powiązana jest z pionową postawą ciała i fizjologicznym chodem – masa dziecka oraz wyprostowana pozycja ciała wywiera wpływ na chrząstkę wzrostową kości udowej i piszczelowej powodując stopniowe zmiany adaptacyjne w stawie kolanowym
• w ciągu 3 lat występuje u dziecka fizjologiczny okres koślawego ustawienia kończyny dolnej wraz ze stopą płasko-koślawą lub koślawością pięty
• koślawość pięty wynosząca do 15º jest czymś normalnym, tym bardziej kiedy można ją całkowicie wyrównać podczas badania czynnościowego
• w okresie fizjologicznej koślawości kolan w pozycji stojącej kolana stykają się, a kostki przyśrodkowe mogą być od siebie oddalone nawet o 7 cm.
• w tym wieku dzieci mają największą rotację wewnętrzną w stawie biodrowym i właśnie przez to chodzą z nogami skierowanymi do wewnątrz
• skłonność do rotacji wewnętrznej w stawach biodrowych- a co za tym idzie- skłonność do koślawienia kolan zmniejsza się u chłopców już od 4, a u dziewczynek od 5 roku życia
• uwarunkowana koślawość kończyn dolnych – nawet 7 cm. odległości między kostkami przyśrodkowymi – zanika ok. 7 roku życia
• po 6 roku życia ponownie pojawia się koślawe ustawienie pięt ( z równoległego ustawienia w stosunku do osi stawu kolanowego), ale tym razem jej prawidłowa wartość wynosi tak jak u dorosłych 5º.; obie nogi są teraz wyprostowane,a w pozycji stojącej stykają się ze sobą wewnętrzne strony kolan oraz kostki przyśrodkowe
• uwarunkowane procesami wzrostowymi koślawość kończyn dolnych oraz stopy płasko-koślawe niemal zanikają do 7 roku życia
• od ok. 7 roku życia dziecko opanowuje wzorzec chodu osób dorosłych

Rozwój stopy oraz kształtowanie osi kończyn dolnych dziecka od dnia narodzin budzi wśród rodziców wiele emocji i kontrowersji. A wady stóp są jedną z najczęstszych przyczyn wizyt w gabinetach fizjoterapeutycznych. Skuteczna terapia wad stóp wymaga wiedzy oraz znajomości wzorców rozwoju nie tylko samej stopy i osi nóg, ale również rozwojowych kamieni milowych dziecka w jego pierwszym roku życia. Dopiero całościowe spojrzenie na noworodka, niemowlę i małe dziecko pozwala w sposób spersonalizowany i całościowy dobrać skuteczną terapię. W fascynujący sposób można również łączyć pracę/aktywizację logopedyczną ze stymulacją stopy wcześniaka, noworodka czy dziecka z wadą genetyczną lub zaburzeniami neurorozwojowymi. 

Chcesz więcej? Czytaj moje aktualne wpisy na blogu mc2courses.

Magdalena Rusiecka-Serwatka

mgr fizjoterapii, manualna terapeutka dzieci, promotor zdrowia

BIBLOGRAFIA:

1. Schilling W. ( 1994 ) „Der Säuglings – und Kleinkinder – fuβ. Enke ” Stuttgart
2. Barbary Zukunft-Huber, Urban&Partner, Wrocław 2013 „Trójpłaszczyznowa manualna terapia wad stóp u dzieci”

Weź udział!

Kurs "Logopedia od stopy", 2-dniowe szkolenie rozszerzające kompetencje dotyczące elementarnej wiedzy, jak pracować z małym dzieckiem, wcześniakiem, dzieckiem z ryzyka okołoporodowego, z dzieckiem dotkniętym wadą genetyczną i z zaburzeniami neurorozwojowymi.

Prowadząca: Ilona Brzozowska-Misiewicz, wykładowca akademicki /UG, EUH-E, WSB, PWSNS, SWPS/Szkoleniowiec, autorka licznych publikacji z dziedziny logopedii, właścicielka firmy PROVITA Brzozowska – Misiewicz Ilona

 
Szkolenie dostępne:

• Wrocław, 30.05.2020 r. | Więcej informacji i zgłoszenia

Zapraszamy również na inne kursy Ilony Brzozowskiej-Misiewicz!